بیماری فاسیولوزیس گاو و گوسفند
فرسایش یا گندیدگی کبد گاو و گوسفند که با عنوان کپک کبد نیز شناخته می شود نوعی بیماری انگلی بوده و علاوه بر دام انسان را نیز درگیر می کند. نوع انگل، کرم پهن بوده و از بافت کبد تغذیه می کند. در واقع فرسایش بافت کبد به دلیل حضور نوزادان انگل در کبد رخ می دهد. چرا که با تراکم آنها اکسیژن کاهش یافته و در نهایت باکتری های فعال شده ایجاد می شوند. علاوه بر این مسیر حرکت آنها نیز بافت کبد را تخریب می کند.
این عارضه برای گاوها و گوسفندانی پیش می آید که در مراتع مرطوب و حاشیه منابع آبی، این انگل عفونت زا را همراه با چمن می بلعند. این کرم ها یا تخم آنها با مدفوع خارج می شوند. به همین خاطر مدفوع دام های مبتلا منبع آلودگی بوده و حتی برای آزمایش از آن نمونه برداری می شود.
بیماری انگلی فاسیولوزیس گاو و گوسفند
علائم بیماری گندیدگی کبد گاو و گوسفند
گندیدگی کبد گاو و گوسفند که نتیجه رشد انگل بوده و با علائم و عوارضی همراه می باشد که برخی از آنها به سادگی قابل تشخیص بوده و برخی نیز با معاینه دامپزشک و بررسی مدفوع شناسایی می شوند. این نشانه ها بعد از گذشت 12 روز از ابتلا نمایان می شوند.
- کاهش وزن
- اسهال
- استفراغ
- مشاهده تخم های زرد مایل به قهوه ای در مدفوع
- تعریق زیاد
- تب و نوسان دمای بدن
- درد در ناحیه کبد (راست و بالای شکم)
- علائم آلرژی
- کم خونی
- آدم تحت فکی
- افزایش گلبول سفید خون
- یرقان انسدادی (در صورت مزمن بودن بیماری)
- انسداد مجاری صفراوی
- افزایش ترشحات بزاقی
- ناتوانی در باروری
- ریزش پشم
- لنگیدن
- اختلال تنفسی
- تورم گلو
علائم و عوارض بیماری گندیدگی کبد گاو و گوسفند
فرایند بیماری زایی در کپک کبدی
انگل بیماری فاسیولوزیس در دو مرحله کبد و صفرا را درگیر می کند که نشانه ها و عوارض ذکر شده را به همراه دارد. عمل گندیدگی کبد گاو و گوسفند در مراحل مهاجرتی و صفراوی رخ می دهد.
مهاجرتی یا پارانشیمال:
کرم های پهن در روده متولد شده و پس از خارج شدن از تخم بافت پوششی روده را سوراخ می کنند. به دنبال آن وارد حفره شکمی شده و پس از رسیدن به کبد بافت آن را تخریب و متورم می کند، این مسئله موجب پاره شدن کپسول کبد می شود. این فرایند طی 8 هفته رخ می دهد، در صورتی که مهاجرت به 12 هفته برسد به معنای حاد بودن عارضه است.
صفراوی:
نوزادان انگل پس از گذراندن مرحله مهاجرت و رسیدن به مجرای صفراوی بالغ شده و تغذیه از عروق آن ناحیه را شروع می کنند. خون غنی از اکسیژن منبع تغذیه آنها می شود و در نهایت مجددا تخم گذاری می کنند که تولد آنها به بافت مجرای صفرا آسیب می رساند.
درمان گندیدگی کبد گاو و گوسفند
داروهایی که برای درمان و کنترل عارضه گندیدگی کبد گاو و گوسفند به کار می رود به شرح زیر هستند که الزاما باید توسط دامپزشک تجویز شوند.
- ضد انگل ایورمکتین (به صورت تزریقی یا خوراکی برای درمان گندیدگی کبد در گاو و گوسفند مورد استفاده قرار می گیرد.)
- دی هیدرو امتین عضلانی (این داروی تزریقی از زاد و ولد کرم ها جلوگیری می کند.)
- حمام ضد انگل (انگل ها در گذر زمان به اندام ها و بافت های گوناگون بدن می رسند حتی برخی از آنها زیر پوست تغذیه می کنند. نوعی از این کرم ها با عنوان انگل خارجی از خون گاو و گوسفند استفاده می نمایند به همین خاطر شستشوی آنها با روش اختصاصی تا حدی به درمان کمک می کند.)
- ضد انگل تریکلابندازول (انگل های بالغ و نابالغ یا دیگر نماتودهای گوارشی را از بین برده و از تکثیر آنها جلوگیری می کند.)
انتقال فاسیولوزیس از دام به انسان
بیماری گندیدگی کبد گاو و گوسفند به انسان نیز منتقل می شود، در واقع انسان با مصرف سبزیجات و آب آلوده یا گیاهانی که با آب آلوده شسته شده اند درگیر عارضه کپک کبد می شود. علت انتقال انگل کبد از گیاهان کودهای حیوانی می باشند که حامل تخم انگل هستند و از ریشه، گیاه را آلوده می کنند.
انتقال بیماری فاسیولوزیس از دام به انسان
نتیجه گیری
گندیدگی کبد گاو و گوسفند یا فاسیولوزیس که به انسان نیز منتقل می شود یک بیماری انگلی بوده و درمان آن به زمان زیادی نیاز دارد. طی حرکت کرم ها بافت کبد به دلیل کمبود اکسیژن تخریب شده و تا مجرای صفراوی حرکت می کنند تا آنجا تخم ریزی نمایند.
سوالات متداول
- علت تخریب و التهاب بافت کبد پس از مهاجرت نوزادان انگل چه می باشد؟
عروق موجود در کبد میزان زیادی اکسیژن دارند و انگل ها از آن تغذیه می کنند. با تراکم نوزادان مصرف اکسیژن بالا رفته و مقدار آن کاهش می یابد، به همین خاطر بافت کبد مرده و تخریب می شود. - امکان دارد دام بدون علائم ناگهان تلف شود؟
بله این گونه مرگ ها در دام دارای علائم فاسیولوزیس حاد نوع اول هستند، به این معنا که نشانه های بیماری در آنها مشاهده نمی شود و تنها در کالبد شکافی می توان بیماری را تشخیص داد. - چگونه بیماری گندیدگی کبد گاو و گوسفند را به صورت قطعی تشخیص دهیم؟
برای اینکار مدفوع دام مورد آزمایش قرار گرفته و در صورت مشاهده دانه های زرد که تخم انگل هستند نتیجه قطعی گزارش می شود.
